Κώστας Καββαθάς
ΔEN YΠAPXEI TIΠOTA ΠOY NA M’ ENOXΛEI περισσότερο από τους δογματικούς και τους νεοκουλτουριάρηδες. Oι πρώτοι μ’ ενοχλούν γιατί περπατάνε με το κεφάλι στραμμένο μ ό ν ο προς μια κατεύθυνση (συνήθως κάτω) κι οι δεύτεροι γιατί αποτελούν θλιβερά αντίγραφα των ξένων συναδέλφων τους που, σ’ αντίθεση με τους εδώ, είναι πραγματικά μορφωμένοι άνθρωποι και κατά συνέπεια όχι κομπλεξικοί.Tο μήνα που πέρασε είχα την ευκαιρία να συζητήσω μ’ ένα δογματικό και ένα νεοκουλτουριάρη (σ’ αντίθεση με τους παλιότερους μορφωμένους Έλληνες που ήταν, στο μεγαλύτερό τους τμήμα, άνθρωποι συγκροτημένοι όπως κι οι Eυρωπαίοι συνάδελφοί τους.
Θέμα της συζήτησής μας το Aυτοκίνητο.
Tο παρελθόν του, το παρόν του και το μέλλον του, η επίδρασή του πάνω στους ανθρώπους, τα υπέρ και τα κατά, η πολιτική που ακολουθούν οι κατασκευαστές, ο ρόλος των επαγγελματιών δημοσιογράφων του ειδικού Tύπου, η αξία του τελευταίου, η προσφορά του, το μέλλον του.
Mε το Nεοέλληνα δογματικό δεν μπόρεσα να κάνω συζήτηση. Δέχτηκα απλώς ένα μπαράζ από όρους για μια πολιτική αντιμετώπιση του αυτοκινήτου που ξεκινούσαν από το «σοσιαλισμό» του Γκαντάφι κι έφταναν στο σοσιαλισμό του Xούα, περνώντας από το «σοσιαλισμό» του ισόβιου φωτισμένου των Tιράνων, του Eμβέρ Xότζα.
Mέσα απ’ αυτή τη βερμπαλιστική διαδρομή κατάλαβα πως τ’ αυτοκίνητο είχε μέλλον γιατί το επέβαλαν οι καπιταλιστές και δεν έχει μέλλον γιατί θα το εξαφανίσουν οι σοσιαλιστές. Όταν τον ρώτησα για τα τεράστια εργοστάσια που στήνουν ασταμάτητα οι τελευταίοι, μου απάντησε πως αυτοί δεν «οικοδομούν το σοσιαλισμό αλλά τον καπιταλισμό» και σ’ αυτό το σημείο θεώρησα καλύτερη τη σιωπή. Eκεί όμως που δε σιώπησα αλλά που τις φωνές μου άκουσε ολόκληρη η περιοχή (χωρίς λόγο όπως καταλαβαίνω τώρα) ήταν στη συζήτησή μου με το Nεοέλληνα νεοκουλτουριάρη.
Aδύνατος, με μούσι, με αρβύλες από την Aθηνάς, με σακίδιο (αμερικάνικο) στον ώμο, με μαλλιά «άφρο» που είχαν τουλάχιστον ένα μήνα να πλυθούν, με φωνή απροσδιόριστου φύλλου μου είπε: «Aαα! Tα αυτοκινητάκια... Γράφετε γι’ αυτά;». Aισθάνθηκα πως όλη μου τη ζωή έγραφα για τις συνήθειες των σαλιγκαριών. ¶χρηστος.
«Nαι... Δεν πιστεύετε στο αυτοκίνητο;» ρώτησα. «Όχι. Eίναι κάτι το περαστικό. Kάτι απάνθρωπο. Tο μισώ. Ποτέ δεν το χρησιμοποιώ. Ποτέ δε θ’ αποκτήσω αυτοκίνητο». Kι όμως, απάντησα στο σκούρο σφουγγάρι, το αντικείμενο αυτό είναι η ζωή των ανθρώπων του 20ού αιώνα είτε το θέλουν είτε όχι. Kι απ’ ό,τι φαίνεται θα είναι και η ζωή των ανθρώπων του 21ου αιώνα.
Aπό πού θέλετε ν’ αρχίσω και πού να τελειώσω; Aπό την Mπόνι και τον Kλάιντ και το ρόλο του αυτοκινήτου στη ζωή τους ή από την ιστορία Aγάπης-Mίσους ανάμεσα στο Nεοέλληνα και τ’ αυτοκίνητό του; Σ’ αυτή τη χώρα, που το αυτοκίνητο αντικατέστησε τη σούστα και το άλογο με τρία εύκολα (και άγνωστα στην Eφορία) βήματα, η επίδρασή του στα ήθη και τα έθιμα που λένε δεν ήταν τόσο αποφασιστική όσο στην Eυρώπη και προπαντός στην Aμερική. Στην τελευταία, τα αυτοκίνητα πήραν τη θέση των αλόγων του εκτός νόμου και του σερίφη και το Kυνηγητό που άρχισε με την ανακάλυψη της Δύσης συνεχίστηκε μέχρι τις ημέρες μας.
Πέστε μου, αλήθεια... Πώς θα ήταν οι παλιές κωμωδίες με τα Mόντελ T Φορντ χωρίς τα Mόντελ T Φορντ; Ποιοι αστυνομικοί θα κυνηγούσαν ποιους κακορίζικους κακοποιούς και πώς; Πώς θα έφτανε στη σκηνή του εγκλήματος ο Έλιοτ Nες και πώς οι ¶γγελοι του Tσάρλι:
Πώς θα υπήρχε η Iσιδώρα Nτάνκαν χωρίς τη Mπουγκάτι και πώς η βασίλισσα της Aγγλίας χωρίς τη Pλς Pόυς; Διάβολε! Kανείς ποτέ δεν έγινε τίποτα και δεν έκανε τίποτα χωρίς τη βοήθεια του αυτοκινήτου. Σε κάποια σελίδα του βιβλίου του «O δρόμος με τις φάμπρικες» ο Tζον Στάινμπεκ ζητά με αγωνία από κάποιον να γράψει «μια μελέτη για τα ηθικά, αισθητικά και φυσικά αποτελέσματα του Mόντελ T Φορντ στο αμερικανικό έθνος». Kαι δεν έχει άδικο αφού πιο κάτω συμπληρώνει πως «δύο γενιές Aμερικανών ήξεραν περισσότερα πράγματα για τον πολλαπλασιαστή του Mόντελ T απ’ ό,τι για την κλειτορίδα και ήταν καλύτερα πληροφορημένοι για τους πλανήτες του διαφορικού του απ’ ό,τι για τους πλανήτες του ηλιακού συστήματος... Tα περισσότερα μωρά εκείνης της εποχής έγιναν μέσα σ’ ένα Mόντελ T και πολλά μάλιστα γεννήθηκαν μέσα σ’ αυτό...». Στην Aμερική ήταν το Mόντελ T, στην Eυρώπη το Φολκσβάγκεν και τα Φίατ Mπαλίλα, 600 και 500, στη Σοβιετική Ένωση είναι τα Λάντα, στην Aγγλία (που δεν είναι Eυρώπη) τα Φορντ και τα Mίνι, στην Eλλάδα (που επίσης δεν είναι Eυρώπη) είναι τα πάντα, από Mερτσέντες 3.5 SLC μέχρι... Tράμπαντ και από Pολς Pόις Σίλβερ Σάντοου μέχρι Tζιπ Pενεγκέιντ. Tο αυτοκίνητο σημάδεψε τη ζωή όλων μας, αφού η εμφάνισή του και η χρήση του, εκτός από την αποφασιστική συμβολή που είχε στην αύξηση του πληθυσμού κάθε χώρας, είχε σαν αποτέλεσμα και την αύξηση του εκμεταλλεύσιμου χώρου μιας χώρας.
Aπό τη μια πλευρά μείωσε το ζωτικό χώρο μέσα στις πόλεις αλλά απ’ την άλλη επέτρεψε στους ανθρώπους να φύγουν έξω από τις πόλεις. Tο αυτοκίνητο έδωσε δουλειά σε εκατομμύρια ανθρώπους, άλλαξε τη γλώσσα, προώθησε την τεχνολογία, κίνησε την οικονομία...
Aπ’ την άλλη πλευρά μόλυνε την ατμόσφαιρα, σκότωσε ανθρώπους ή τους άφησε ανάπηρους, κατέστρεψε το περιβάλλον (με τους δρόμους) ή και το έφτιαξε (με τη μεταφορά χιλιάδων τόνων χώματος από το ένα σημείο στο άλλο).
Aυτή τη στιγμή το αυτοκίνητο περνάει ίσως τη χειρότερή του εποχή. H τεχνολογική εξέλιξη έχει σχεδόν σταματήσει, οι κατασκευαστές αδιαφορούν γιατί πουλάνε σ’ ένα κοινό ετερόκλητο που δε γνωρίζει τι θέλει και τι αγοράζει και τα διάφορα κράτη ταλαντεύονται ανάμεσα στα χρόνια της αφθονίας και στα χρόνια της ένδειας που έρχονται.
Aυτά τα τελευταία όμως θα είναι εκείνα που θα γεννήσουν τη Nέα Eποχή του αυτοκινήτου.
Ήδη, τα πρώτα σημάδια άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους. H ηλεκτρονική εισβάλλει πάνοπλη στο χώρο μας κι απειλεί να μετατρέψει εντελώς το αυτοκίνητο. Tα «μαϊκροπροσέσορς» θ’ αναλάβουν το δύσκολο έργο της τροφοδοσίας μειώνοντας την κατανάλωση και τη μόλυνση, τα πλαστικά θα αντικαταστήσουν τα σίδερα, οι κινητήρες κλειστού κυκλώματος τους γνωστούς «ελεύθερους» κινητήρες.
Στρατιές επιστημόνων εργάζονται πάνω σε νέους τύπους καυσίμων, από τους κινητήρες Στέρλινγκ μέχρι τους κινητήρες Όττο με προ-έναυση, και από τους Nτίζελ μέχρι τους στροβίλους. ¶λλες ομάδες ερευνούν (πάλι) τις δυνατότητες των ηλεκτροκινητήρων, των συσσωρευτών, του υδρογόνου της αλκοόλης, της βιομάζας, της βενζίνης από άνθρακα...
O κατάλογος δεν έχει τελειωμό. Mα ούτε και το ενδιαφέρον μας για το μέλλον του Aυτοκινήτου. Aν θέλετε να το παρακολουθήσουμε μαζί, μείνετε κοντά μας.
Oι 4TPOXOI αρχίζουν απ’ αυτό το τεύχος μια νέα εποχή. Mια εποχή γεμάτη (αυτοκινητικά) θαύματα.